اختلال خواندن اصطلاحی است که به دامنه وسیعی از نارسایی های خواندن در گستره زندگی اشاره دارد. به نظر مهییز و کلهون 80 درصد اختلالات یادگیری به اختلال خواندن مربوط است. شیوع اختلال خواندن در پسران بیش از دختران است. بررسی های آماری نشان می دهند که بیش از 80 درصد دانش آموزان نارساخوان پسر هستند و پژوهشگران معتقدند که منشاء بیش از 25 در صد افت تحصیلی کودکان دبستانی نارساخوانی است.در این اختلال فرد به رغم آموزش متعارف، هوش کافی و وجود امکانات اجتماعی- اقتصادی در خواندن مشکل دارد. فرد نارساخوان ممکن است در تبدیل نمادهای نوشتاری به گفتاری ( خواندن) و گفتاری به نوشتاری( هجی کردن و نوشتن) مشکل داشته باشد. ار دیدگاه عصب روان شناختی، نارساخوانی تحولی ، ناشی از اختلال در ساختار و کنش نیم کره های مغز است. بر اساس این دیدگاه، نارساخوانی ناشی از نارسایی در یکی از نیم کره های چپ و راست و یا هر دو نیمکره است. یکی از مشکلات کودکان نارساخوان اشکال در کارکرد اجرایی است. که در دهه های اخیر توجه زیادی به آن شده است. به نظر می رسد کارکردهای اجرایی در رشد اجتماعی و موفقیت تحصیلی و آموزشگاهی نقش کلیدی داشته باشد.
کارکردهای اجرایی ساختار های مهمی هستند که در کنترل و هدایت رفتار نقش اساسی داشته و برای انطباق و عملکرد موفق در زندگی واقعی اهمیت دارند. این کارکردها به فرد اجازه می دهند تا تکالیف را آغاز و تکمیل کنند و در مواجهه با چالش ها مقاوم باشند؛ موقعیت های غیر منتظره را تشخیص داده و به سرعت نقشه ها و برنامه های مناسب با موقعیت طراحی کنند؛ استرس های روزانه را مدیریت و مانع بروز رفتارهای نامناسب شوند. اصطلاح کارکردهای اجرایی به سازه کلی اشاره دارد که در بردارنده کارکردهای متعددی مثل تصمیم گیر، برنامه ریزی، بازداری و سازمان دهی است که به مهارت های شناختی عالی مغز نظیر توجه، حافظه فعال ، زبان، ادراک و تفکر خلاق نیاز دارد . این کارکردها در انجام تکالیف یادگیری، کنش های هوشی و مسایل تحصیلی به افراد کمک می کنند . به طور کلی ، کارکرد اجرایی را می توان شامل توجه به اطلاعات مرتبط و تمرکز بر آن و بازداری از اطلاعات نامربوط ( توجه وبازداری) تغییر توجه و تمرکز در تکالیف( مدیریت تکلیف)، برنامه ریزی توای انجام تکالیف برای دست یابی به اهداف( برنامه ریزی)، به روز رسانی و بررسی محتوای حافظه فعال جهت تعیین گام های بعدی در تکالیف زنجیره ای ( بازبینی) و بازنمایی رمزها در حافظه فعال ( رمز گردانی) دانست. این کارکردها شامل یکپارچه کردن درون دادهای حسی چند وجهی ، ایجاد پاسخ های گوناگون ، نگهداری مجموعه، رفتارهای هدفمند ، انطباق با تغییرات محیطی، توانایی برنامه ریزی و ارزیابی خود است.
مجله علمی – پژوهشی تازه های علوم شناختی ، سال 16، شماره 3، 1393